وضعیت جامعۀ یهودیان کاشان در دوران پهلوی و ماجرای قتل دکتر برجیس

ایرانیان و عبرانیان، نخستین بار در حدود دوهزار و هفتصد سال قبل در شاهراه کلده و آشور یکدیگر را یافتند و علإوه بر تأثرات و تعاملإت بسیار، یکی از طولإنی ترین همزیستی های بشری را آغاز کردند. یهودیان به تدریج، به ویژه پس از زمان کورش، در سرزمین ایران پراکنده شدند. برخی از پژوهندگان، پیشینۀ اقامت یهودیان در کاشان را به آن دوره بازمی گردانند و تاریخ طولإنیی هودیان این شهر را جزئی جداناپذیر از تاریخ کاشان می دانند و معتقدند که شناخت درست آن به لحاظ فرهنگی و جامعه شناختی، می تواند تصویر روشنی از دیروز این منطقه و قوم یهود را بازنمایاند. این جستار به وضعیت یهودیان کاشان در دوران پهلوی می پردازد و فعالیت های سیاسی یهودیان کاشان، نقش تأسیس دولت اسرائیل در تحولإت این عصر را به همراه وضعیت اقتصادی آن ها در دورۀ دوم پهلوی، مورد بررسی قرار می دهد و در نهایت با معرفی مشاهیر یهودی کاشان در این دوره و بررسی کاهش جمعیت و علل آن، پایان حیات این جامعه در کاشان را تحلیل می کند. این مقاله نشان می دهد که همانند ادوار قبل، در دورۀ پهلوی، رویۀ آنتی سمیستی در کاشان معمول نبوده و متقابلإً یهودیان کاشان و شخصیت های بزرگ فرهنگی، سیاسی و اقتصادی آنان از قبیل لرد داوود آلیانس، حاخام یدیدیا شوفط، دکتر لقمان نهورای و... در برخورد با مسلمانان، رویکردی محافظه کارانه و نسبتاً مسالمت آمیز داشته اند و رهبری یهودیان ایران را با چنین رویکردی پیش برده اند . همچنین این تحقیق نشان می دهد که قتل دکتر سلیمان برجیس در سال 1328 در کاشان، به دلیل یهودی بودن او نبوده و تبلیغ بهائیت، دست مایۀ کشتن او شده است.